Σάββατο 19 Νοεμβρίου 2016

Γεννήτρια Victor Van Dread

Το gothic horror, occult ψευδο-ντοκουμέντο 
των ελληνικών graphic novels

Ο Βασίλης Λώλος είναι ένας από τους πιο ιδιαίτερους και αντι-συμβατικούς έλληνες δημιουργούς comics, ανήκοντας σε αυτή την ομολογουμένως σπάνια κατηγορία καλλιτεχνών των οποίων η κάθε δουλειά φέρει μία άκρως προσωπική σφραγίδα. Όπως ο Λέανδρος, ο Τσούκης, ο Τραγάκης ή ο Μανιατόπουλος, ο Λώλος έχει ένα αμέσως αναγνωρίσιμο ύφος, ασχολείται με εντελώς αντι-εμπορικά θέματα και παραδίδει ελάχιστες αλλά πολύ ιδιαίτερες, πειραματικές δουλειές, από αυτές τις δουλειές που μπορούν να χαρακτηριστούν ως καλλιτεχνικές προτάσεις.

Μία τέτοια δουλειά είναι και η Γεννήτρια Victor Van Dread, το πρώτο graphic novel του Βασίλη Λώλου, που κυκλοφόρησε από τη giganto books το Σεπτέμβριο του 2004. Και μόνο από το εξώφυλλο και τον τίτλο καταλαβαίνει κανείς οτι αυτή δεν είναι μία συνηθισμένη κυκλοφορία για τα δεδομένα της - ψιλο-συντηρητικής, είναι αλήθεια - ελληνικής σκηνής comics. Όμως επειδή δεν πρέπει να κρίνουμε τα βιβλία από το εξώφυλλο, πάμε να δούμε τί γίνεται και πιο μέσα.

Η Γεννήτρια Victor Van Dread λοιπόν είναι η πρώτη μεγάλη δουλειά που κυκλοφόρησε ο Λώλος μετά την επιτυχημένη σειρά Freakshow που δημοσιευόταν στο εμβληματικό "9" της Ελευθεροτυπίας, το περιοδικό στο οποίο έκανε το ντεμπούτο του το 2002. Δεν επέλεξε όμως να "αρμέξει" την επιτυχία της σειράς, δημιουργώντας κάτι αντίστοιχου ύφους, αλλά έφτιαξε ένα πολύ παράξενο μίγμα γοτθικού τρόμου με ψευδο-ιστορικά στοιχεία που αντλεί την έμπνευσή του από τoν Lovecraft και τον Poe μέχρι τον... Mike Mignola, πάντα διατηρώντας μία manga αισθητική που χαρακτηρίζει όλες τις δουλειές του. Δομημένη έξυπνα σαν αληθινό ιστορικό ντοκουμέντο, περιλαμβάνοντας μάλιστα και... φωτογραφικά αποδεικτικά στοιχεία, η ιστορία ακολουθεί τον ομώνυμο ήρωα, Victor Van Dread, σε ένα σκοτεινό, μυστικιστικό ταξίδι σε έναν εφιαλτικό κόσμο.






Ο ήρωας της ιστορίας μας, ο Victor Van Dread, είναι ένας στρατιώτης κατά τον 1ο παγκόσμιο πόλεμο (πιθανότατα). Η ιστορία όμως δεν έχει καμία σχέση με τον πόλεμο, αλλά με την περιπλάνηση του Βίκτωρα σε έναν κόσμο που μόνο ο ίδιος αντιλαμβάνεται, μία διάσταση που μοιάζει να βρίσκεται μέσα στο μυαλό του, χωρίς όμως ο ίδιος να μπορεί να την ελέγξει. Περιπλανώμενος σε ένα σκοτεινό δίκτυο διαδρόμων και δωματίων που δε φαίνεται να τελειώνουν ποτέ, η ήρωάς μας συναντά μία σειρά από απόκοσμα, τρομακτικά πλάσματα που μοιάζουν να έχουν ξεπηδήσει από το Hellraiser του Clive Barker. Κάποιες από τις οντότητες μοιάζουν να θέλουν το καλό του και κάποιες άλλες όχι, με τον αβοήθητο Βίκτωρα να προσπαθεί απεγνωσμένα να κατανοήσει την παράνοια που τον περιβάλλει, πριν χάσει ολοκληρωτικά τον εαυτό του.

Σίγουρα δεν είναι και η πιο πρωτότυπη υπόθεση, έχοντας αναπαραχθεί σε εναλλακτικές εκδοχές άπειρες φορές στον κινηματογράφο και τα comics, όμως ο - μόλις 23 χρονών τότε - Βασίλης Λώλος δημιουργεί μία άκρως πειστική, απόκοσμη ατμόσφαιρα και μία τρομακτική αίσθηση αγωνίας που σε αιχμαλωτίζει.





Το δεύτερο μέρος του βιβλίου είναι η ιστορία του Αλεξάντερ Φίσχουκ, δομημένη περισσότερο σαν εικονογραφημένη αφήγηση, παρά σαν comics, με κάθε σελίδα κειμένου να συνοδεύεται από μία ολοσέλιδη εικόνα. Ο Αλεξάντερ Φίσχουκ είναι επίσης ένας στρατιώτης που πεζοπορεί μαζί με τους συντρόφους του, αναζητώντας ένα λόχο που πρέπει να αντικαταστήσουν. Έκτη μέρα πορείας, και δεν είχαν βρεί ακόμη σημάδι του λόχου. O χρόνος μοιάζει σαν να έχει σταματήσει, η κούραση έχει καταβάλει την ομάδα και ο ήρωάς μας βυθίζεται σε μία ονειρική, ντελιριακή κατάσταση, βιώνοντας ένα εσωτερικό, σκοτεινό ταξίδι.

Το τρίτο μέρος του βιβλίου είναι η Occulta Spectrum Galleria, μία σειρά "ντοκουμέντων" που παρουσιάζονται σαν αποδεικτικά στοιχεία μίας δίκης και ρίχνουν περισσότερο φως στις λεπτομέρειες της παράξενης ιστορίας του Victor Van Dread. Ένα έξυπνο "σεναριακό τρικ" που προσδίδει μυστήριο αλλά και "αυθεντικότητα" στο πολύ ιδιαίτερο αυτό graphic novel, θυμίζοντάς μας το bonus υλικό που συνήθιζε να περιλαμβάνει ο μεγάλος Alan Moore σε δουλειές του. Και αυτό από μόνο του λέει πολλά για την πειραματική διάθεση και την καλλιτεχνική τολμηρότητα που χαρακτηρίζει το σκοτεινά γοητευτικό αυτό έργο του Βασίλη Λώλου, αλλά και τον ίδιο το δημιουργό.




Σάββατο 12 Νοεμβρίου 2016

Gotlib - 2 short stories

2 υπέροχες ιστορίες του μεγάλου Gotlib για τα παιδιά

Ο Gotlib (Marcel Gotlieb) είναι ένας ζωντανός θρύλος των γαλλικών comics. Γεννημένος το 1934 και ξεκινώντας την τεράστια καριέρα του στα μέσα της δεκαετίας του 60, ο μεγάλος αυτός δημιουργός είναι ένας από τους θεμελιωτές των γαλλικών χιουμοριστικών bandes dessinées, μαζί με τους René Goscinny και André Franquin. Πυροδοτώντας τη χρυσή εποχή της γαλλικής σκηνής, αλλά και τη μετάβαση των χιουμοριστικών comics σε πιο ενήλικα θέματα, ο Gotlib επηρρέασε ολόκληρες γενιές γάλλων καλλιτεχνών, με πρώτο και καλύτερο τον τρομερό Édika.

Ο μεγαλύτερος όγκος της δουλειάς του σπουδαίου αυτού δημιουργού αποτελείται από σύντομες (συνήθως δισέλιδες) χιουμοριστικές ιστορίες που συλλέγονταν σε τόμους υπό τον τίτλο Rubrique-à-Brac. Η πλειοψηφία των δουλειών της σειράς είναι θεότρελες, ξεκαρδιστικές περιπέτειες που σατιρίζουν τα πάντα και ποτέ δεν έχεις ιδέα πού θα καταλήξουν. Όμως, υπάρχουν και κάποιες ιστορίες που ξεφεύγουν από το σύνολο και φανερώνουν μία μεγάλη ευαισθησία και μία καθαρή, ποιητική ματιά. Δύο από αυτές τις ιστορίες θα παρουσιάσει η σημερινή ανάρτηση, επικεντρωμένες σε ένα από τα πλέον αγαπημένα θέματα του μεγάλου Gotlib - τα παιδιά.


Το ημερολόγιο ενός κατακτητή

(Journal d’un conquistador, πρωτο-δημοσιευμένο στο Pilote #503, 1969, Rubrique-à-Brac τόμος 1, 1970)

... Αφιερωμένο στον Άκη και τη Δανάη, και στο μικρό τους κατακτητή






Ένα τραγούδι ροζ... ένα τραγούδι μωβ...

(Chanson rose, chanson mauve - Rubrique-à-Brac τόμος 1, 1970)

... Αφιερωμένο στη Δανάη και τον Άκη, και στη μικρή τους εξερευνήτρια που μπαίνει τώρα στην όμορφη ηλικία των μεγάλων ανακαλύψεων.





Οι δύο πολύ όμορφες και τρυφερές αυτές ιστορίες κυκλοφόρησαν στα ελληνικά από τη ΜΑΜΟΥΘΚΟΜΙΞ το 1983, στη συλλογή ZOO 3 - Gotlib 1, Διαβολομαζέματα, που είναι στην ουσία επιλεγμένες δουλειές από τους 2 πρώτους τόμους της σειράς Rubrique-à-Brac.



Παρασκευή 4 Νοεμβρίου 2016

Yuko Tsuno - Swing Shell

Μία σουρρεαλιστική, "ποιητική" καταγγελία για τη σεξουαλική κακοποίηση

Η Yuko Tsuno γεννήθηκε το 1966 στην Ιαπωνία, και έκανε την πρώτη της εμφάνιση στο χώρο των manga το 1986, μόλις σε ηλικία 20 ετών δηλαδή, με τη σύντομη ιστορία Reizôko (Refrigerator) που
δημοσιεύθηκε στο θρυλικό, εναλλακτικό περιοδικό Garo. Έκανε ζωηρή εντύπωση στην ιαπωνική σκηνή comics της εποχής, με αποτέλεσμα πολλά μεγάλα περιοδικά να της προτείνουν σταθερή δουλειά σε κάποια συνεχιζόμενη σειρά, κάτι που αποτελεί το διακαές όνειρο κάθε πρωτο-εμφανιζόμενου mangaka. Κι όμως, εκείνη αρνήθηκε, προτιμώντας να δουλεύει στο δικό της τέμπο και με απόλυτη ελευθερία. Εργάζεται σε ένα γραφιστικό γραφείο στη Fukuyama, μακριά από το Tokyo, το κέντρο των εκδόσεων manga, και δημιουργεί τις ιστορίες της στον ελεύθερό της χρόνο. Κι αυτό εξακολουθεί να κάνει μέχρι σήμερα (καλά, την έχω αγαπήσει ήδη).

Το θρυλικό Garo δυστυχώς έκλεισε το 2002, με τη Yuko Tsuno να έχει συνεισφέρει συνολικά περισσότερες από 70 σύντομες ιστορίες, πάντα στο γνωστό της σουρρεαλιστικό, ονειρικό, μελαγχολικό ύφος. Ο εκδοτικός οίκος Seirindo που εξέδιδε το Garo έχει συγκεντρώσει τις ιστορίες της σε 3 συλλογές, τις Delicious (1988), Ame Miya Yuki Kohri (Rain, Princess, Snow, Ice, 1994) και Rinpun Yaku (Powdered Fish Scale Medicine, 2000). Το 2000 ήταν και που συμπεριελήφθη στην πολύ καλή, αγγλόφωνη, underground manga συλλογή Secret Comics Japan η πιο γνωστή σύντομη ιστορία της, το Swing Shell. Έκτοτε, από όσο γνωρίζω τουλάχιστον, έχει συνεισφέρει μόνο μία ιστορία στην επίσης πολύ καλή και επίσης αγγλόφωνη συλλογή AX το 2008.








Το Swing Shell είναι ένα manga 10 μόλις σελίδων που, όπως όλες οι σουρρεαλιστικές δουλειές που σέβονται τον εαυτό τους, μπορεί να διαβαστεί και να εκληφθεί με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Διάβασα π.χ μία - κατά τη γνώμη μου τελείως αποτυχημένη - κριτική που έλεγε οτι η ιστορία περιστρέφεται γύρω από το δεσμό που έχει ένας πατέρας με το παιδί του, και πώς το παρελθόν των γονιών μπορεί να επηρρεάσει τη σχέση τους με το παιδί. Σωστά μέχρι εδώ, όμως η κριτική παρέλειψε (ίσως σκόπιμα) να αναφερθεί στην ουσία της ιστορίας, τη σεξουαλική κακοποίηση που υφίσταται το κορίτσι από τον πατέρα του. Είναι σαν να λέμε οτι η Guernica του Picasso είναι ένας ωραίος πίνακας, χωρίς να αναφέρουμε οτι καταγγέλλει τη φρίκη του πολέμου.

Η πρωταγωνίστριά μας λοιπόν είναι πολύ μικρή όταν η μητέρα της ξαναπαντρεύεται. Μετά από λίγα χρόνια η μητέρα πεθαίνει, αφήνοντας την κόρη της να μένει με τον πατριό της. Η κακοποίηση που ασκεί ο πατέρας στο μικρό κορίτσι επικοινωνείται από την ίδια μέσα από την παιδική ματιά αλλά και το πρίσμα του σουρρεαλισμού, χωρίς ποτέ να δείχνεται ξεκάθαρα. Διαφεύγει στον κόσμο της φαντασίας της, όπου ο πατέρας της είναι μία τεράστια αρκούδα, και το μυαλό της θέλει να δραπετεύσει με μία βάρκα στην ανοιχτή θάλασσα. Κι όμως, ακόμη και στη φαινομενικά απέραντη θάλασσα, υπάρχει ένα αόρατο εμπόδιο που δεν την αφήνει να ξεφύγει. Με αυτή τη μελαγχολική εικόνα τελειώνει αυτή η στενόχωρη, μα πολύ όμορφη μικρή ιστορία που μας θυμίζει οτι τα comics δεν είναι μόνο διασκέδαση, αλλά μπορούν να αγγίξουν και μερικά πολύ σοβαρά, κοινωνικά ζητήματα.